Lustracja
Lustracja jest jedną z czynności sprawdzających przeprowadzanych w organizacjach, zakładach pracy, organach samorządowych czy instytucjach. Podstawę do jej wykonania stanowi odpowiedni akt prawny, a za realizację jest odpowiedzialny organ nadrzędny. W archiwistyce lustrację przeprowadza się z ramienia dyrektora archiwum państwowego. Kontroli podlegają jednostki organizacyjne.
Cele przeprowadzania lustracji
Zbiory tworzone i gromadzone w terenowych jednostkach organizacyjnych stanowią podstawę do budowy zasobów archiwum państwowego. Zanim jednak trafią do nich w celu wieczystego przechowywania, są nabywane, klasyfikowane i przechowywanie w jednostkach podrzędnych. Wspólnie tworzą one bardzo rozbudowany system, wymagający nieustannej weryfikacji stosowanych zasad i kontroli poprawności ich klasyfikowania czy przechowywania.
Lustracja archiwum stanowi jedną z form takiej kontroli. Jednym z jej podstawowych celów jest sprawdzenie, czy w danej jednostce wdrożono zalecenia pokontrolne, wyszczególnione po wcześniejszej wizycie przedstawicieli organu nadrzędnego. Zazwyczaj jest nim archiwum państwowe.
Kryteria lustracji
Lustracja może być przeprowadzana w celu zweryfikowania poprawności działania jednostki w kontekście określonego kryterium. Poza sprawdzeniem wdrażania zaleceń pokontrolnych wykonuje się ją również po wprowadzeniu nowej instrukcji lub jako formę sprawdzenia poprawności stosowanej kwalifikacji dokumentów archiwalnych czy zachowania poufności danych osobowych. Jako typowe kryteria stosuje się też potwierdzenie zgodności podejmowanych działań z prawem, sposób gospodarowania środkami publicznymi, warunki przechowywania i zabezpieczania archiwaliów czy kwalifikacje pracowników.