Aerator

Dokumentacja archiwalna jest gromadzona i przechowywana przez dziesiątki lat. Wiele pojedynczych dokumentów sporządza się na papierze, który tylko sporadycznie jest zabezpieczany przed wpływem czynników środowiskowych. Szczególnie starsze materiały, pochodzące z czasów, gdy nie stosowano laminowania i innych metod ochrony, są narażone na degradację pod wpływem działania wilgoci czy niewłaściwego oświetlenia.

Długotrwałe przechowywanie dokumentacji archiwalnej wymaga stworzenia warunków, które będą optymalne dla papieru. W pomieszczeniach wyznaczonych na archiwum nie zawsze są one odpowiednie. Dlatego niezbędne jest kontrolowanie i poprawianie parametrów powietrza za pomocą specjalnych urządzeń. Jednym z nich jest aerator.

Znaczenie mikroklimatu w przechowywaniu zbiorów

Wykreowanie i utrzymanie optymalnego mikroklimatu w archiwum to podstawa dla zachowania zbiorów dokumentacji w dobrej kondycji. Często osiągnięcie odpowiednich parametrów jest niemożliwe bez wsparcia dodatkowego sprzętu. Jest nim aerator, czyli komora do wietrzenia zbiorów. To właśnie prawidłowa wentylacja, obok temperatury, czystości natężenia światła i wilgotności, jest kluczowa dla utrzymania nośników w nienaruszonym stanie.

Znaczenie mikroklimatu dla zachowania trwałości zbiorów archiwalnych jest bardzo duże. Wytworzona i ściśle kontrolowana atmosfera jest charakterystyczna dla bliskiego otoczenia obiektu i ma wpływ na procesy fizyczne, chemiczne oraz biologiczne, jakie w nim zachodzą. Ich rodzaj i charakter decydują o tym, w jakim stopniu dokumenty ulegają uszkodzeniu i jaką formę przyjmują zmiany. Na przykład zbyt wysoki poziom wilgotności przy obniżonej ilości tlenu stanowi idealne środowisko do rozwoju grzybów. W konsekwencji papierowe materiały pleśnieją, a ciasno układane w teczkach czy segregatorach „zakażają się” jedne od drugich.

Mikroklimat może być korzystny lub niekorzystny dla dokumentacji archiwalnej. Pierwszy chroni poszczególne jednostki archiwalne, drugi powoduje ich niszczenie.

Aerator pozwala na poprawę warunków środowiskowych w sytuacji, gdy są one nieodpowiednie dla przechowywanych dokumentów. Umożliwia też utrzymanie temperatury i wilgotności na odpowiednim poziomie.

Na czym polega praca aeratora?

Osuszanie stosowane jest zarówno profilaktycznie, jak również w razie zalania czy dostania się wilgoci różnymi kanałami. W procesie tym stosuje się pęd powietrza w zamkniętym pomieszczeniu, aby wymuszony obieg przywrócił odpowiedni poziom suchości papieru czy innego nośnika. Cyrkulacja jest niezbędna, ale nie powinna odbywać się przy otwartych w niekontrolowany sposób oknach – w czuwaniu nad jej prawidłowym przebiegiem pomaga właśnie aerator.

Aerator jest też wykorzystywany do kontrolowania i modyfikowania parametrów powietrza zgodnie z normami konserwatorskimi. Te parametry stosuje się od kilkudziesięciu lat. Konkretne dane są zawarte w specjalnych tabelach. Określają minimalną i maksymalną temperaturę oraz wilgotność powietrza dla poszczególnych materiałów. Ciepłota ma tu mniejsze znaczenie, gdyż zwykle jest dostosowywana do poziomu komfortu cieplnego pracowników i gości. Standardowy przedział w zimie wynosi 18-22°C, a w lecie 20-25°C. Taka temperatura jest optymalna dla dokumentów i nie ma na nie negatywnego wpływu. Istotne jest natomiast, aby dobowe wahania ciepła w pomieszczeniu nie były zbyt wysokie.

Znaczenie istotniejsza dla trwałości dokumentacji jest wilgotność względna powietrza. Powinna ona wynosić 55-65%. Do niszczenia dokumentacji archiwalnej szczególnie przyczynia się jej niestabilność, a aerator pomaga utrzymać ją na tym samym poziomie.